Kościelisko

Tatry to jeden z najbardziej turystycznych regionów Polski. Najwyższe góry naszego kraju przez cały rok przyciągają licznych miłośników turystyki wysokogórskiej, przyrody oraz wspinaczki, a w sezonie zimowych dodatkowo stają się mekką miłośników "białego szaleństwa". Wśród licznych wsi leżących u podnóża Tatr szczególną sławą cieszy się Kościelisko, jedna z najpiękniejszych i najbardziej klimatycznych góralskich osad.

Lokalizacja i historia miejscowości

Kościelisko jest położone w powiecie tatrzańskim, zaledwie kilka kilometrów na zachód od Zakopanego. Topograficznie wieś rozciąga się na stokach Pogórza Gubałowskiego oraz w tzw. Rowie Kościeliskim, do którego w przysiółku Kiry uchodzi Dolina Kościeliska. Miejscowość składa się z ponad dwudziestu przysiółków, będących dawnymi osadami pasterskimi, pojawiającymi się w źródłach już w XVII w. Osady te były nazywane przez miejscowych "polanami", stąd też wzięła się pierwsza nazwa Kościeliska - Polany. Wieś w mniej więcej obecnym kształcie wykształciła się pod koniec lat 60. XIX wieku, kiedy to w wyborach rad gminnych wybrano osobną radę dla Kościeliska; wcześniej miejscowe przysiółki wchodziły w skład jednej miejscowości z Zakopanem. W drugiej połowie wieku zaczęła także dominować nazwa "Kościelisko"; spotykano również wersję w liczbie mnogiej ("Kościeliska"). XIX wiek to również lata działalności słynnego Sabały - pochodzącego z Kościeliska ludowego gawędziarza, muzykanta i przewodnika.

Turyści w Kościelisku

Aktywność turystyczna w Kościelisku rozpoczęła się w okolicach przełomu wieków XIX i XX, co miało związek z otwarciem w 1902 r. przez Kazimierza i Bronisławę Dłuskich nowoczesnego sanatorium dla chorych na gruźlicę. Budynek sanatorium można podziwiać po dziś dzień - podobnie jak willę państwa Dłuskich, zwaną Willą Modrzewiową lub Prezydencką, gdyż zarówno w dwudziestoleciu międzywojennym jak i latach powojennych korzystało z niej kilku polskich prezydentów. Druga połowa XX w. to lata licznych zmian administracyjnych: najpierw, w latach 70' Kościelisko stworzyło jedną gminę z Witowem, Dzianiszem i Chochołowem, następnie weszło w skład Gminy Tatrzańskiej, by w 1994 r. reaktywować wraz z Dzianiszem i Witowem gminę Kościelisko. Obecnie Kościelisko jest jedną z najpopularniejszych wśród turystów wsi Podhala, co jest zasługą zarówno doskonałego położenia w pobliżu Tatr i Zakopanego, pięknych widoków, jak i prawdziwie góralskiej atmosfery. Warto wspomnieć, że z Kościeliska pochodził słynny pisarz Stanisław Nędza-Kubiniec, a także muzyk Sebastian Karpiel-Bułecka.

Zabytki Kościeliska

Spośród zabytkowych budowli Kościeliska najwięcej uwagi przyciąga niewątpliwie kościół pw. św. Kazimierza, pochodzący z początku XX w. Drewniana konstrukcja stanowi wspaniały przykład klasycznej podhalańskiej architektury; zarówno detale zewnętrzne, jak i wyposażenie - szczególnie ołtarze - noszą wyraźne cechy stylu zakopiańskiego. Kościół został poświęcony w 1916 r., a wybór patrona zawdzięcza osobie budowniczego - zakopiańskiego proboszcza ks. Kazimierza Kaszelewskiego. Styl zakopiański łatwo dostrzec również w większości miejscowych domów, m. in. wspomnianej Willi Modrzewiowej. Z atrakcji turystycznych warto wspomnieć również kolej linową na Butorowy Wierch z trasą narciarską długości ponad 1. 5 km, wypożyczalnią sprzętu i bazą gastronomiczną. Sama miejscowość posiada rozbudowaną bazę noclegową oraz gastronomiczną oraz kilka dobrze zaopatrzonych sklepów.

Infrastruktura turystyczna

W Kościelisku bez problemu znajdziemy nocleg na prywatnej kwaterze, wynajmiemy góralski domek czy przenocujemy w pensjonacie - warunkiem jest tylko rezerwacja z kilkutygodniowym (a w sezonie nawet kilkumiesięcznym) wyprzedzeniem. Zarówno w samej wsi, jak i u wylotu Doliny Kościeliskiej w Kirach, znajdziemy restauracje i bary serwujące specjały góralskiej kuchni oraz organizujące wieczorne zabawy taneczne, do których przygrywają miejscowe zespoły muzyczne. W Kościelisku można również znaleźć wiele ofert spędzenia Bożego Narodzenia czy Sylwestra oraz organizacji imprez firmowych czy wyjazdów intergacyjnych z atrakcjami takimi, jak tradycyjny góralski kulig, ognisko z widokiem na Giewont czy koncerty muzyki ludowej.

Naturalne atrakcje Kościeliska

Jednak największą atrakcją turystyczną Kościeliska jest dolina - jedna z największych w polskich Tatrach - biorąca nazwę od miejscowości. Dolina Kościeliska ma ok. 9 km długości od ujścia do Doliny Czarnego Dunajca na terenie przysiółku Kiry aż do podnóża głównej grani Tatr, u stóp Czerwonych Wierchów. Dolina stanowi cel wycieczek wielu turystów, a dla sporej grupy bardziej zaawansowanych taterników jest pierwszym etapem wędrówki po bardziej ambitnych i wyższych szlakach. Dzięki dobremu położeniu geologicznemu i bogactwu złóż surowców naturalnych, Dolina Kościeliska już w XV w. była eksploatowana przez górników, którzy wydobywali tu miedź, antymon i srebro, a w późniejszym okresie także rudy żelaza. W Starych Kościeliskach - obecnie jest to jedna z polan w dolinie - postawiono hutę żelaza i kuźnię, a także osadę robotników z karczmą i kościółkiem, od którego nazwę wzięła osada, a następnie wieś Kościelisko. Pamiątkę tych czasów stanowi kapliczka wybudowana przez górników, obecnie nazywana "Kapliczką Zbójnicką". Przez Dolinę Kościeliską prowadziła także trasa kupiecka na Słowację, a sama dolina była częstym miejscem ataków zbójników. Aktywność zbójników zachowałą się w takich nazwach formacji skalnych, jak m. in. "Zbójnicka Turnia" czy "Zbójnickie Okna". Od końcówki XVIII w. dolina zaczęła przyciągać liczne rzesze turystów, wśród których znajdowali się liczni artyści - m. in. Seweryn Goszczyński, Walery Eljasz-Radzikowski, Kazimierz Przerwa-Tetmajer czy Stefan Żeromski. W XIX w. w leśniczówce na Starych Kościeliskach utworzono pierwsze schronisko turystyczne; kolejne urządzono w początkach XX w. w dawnym szałasie pasterskim na Hali Pysznej, a po jego zniszczeniu w trakcie II wojny światowej w 1947 r. wybudowano obecne schronisko PTTK na Hali Ornak im. prof. Walerego Goetla. Schronisko posiada 49 miejsc noclegowych, a także dobrze wyposażony bufet i jadalnię. Sama dolina posiada bardzo ciekawą strukturę. Zwęża się w trzech punktach zwanych Bramami: Kantaka, Kraszewskiego i Raptawicką. Poza tym znajdują się w niej piękne polany: Stare Kościeliska, Wyżnia Kira Miętusia, Pisana, Cudakowa i Stara - stanowiące idealne miejsce na odpoczynek i piknik. Z doliny, jak wspomniano, odchodzą liczne szlaki turystyczne: blisko wylotu odchodzi szlak czerwony na pasmo Czerwonych Wierchów (Ciemniak, Małołączniak, Krzesanica), pod koniec doliny zielony na Ciemniak przez Chudą Przełączkę, a z Hali Ornak żółty przez Iwaniacką Przełęcz do Doliny Chochołowskiej. Ponadto Dolina Kościeliska kryje wiele atrakcji, do których można dojść wychodzącymi z niej krótkimi szlakami. Znajdziemy tu m. in. jaskinie - Mroźną, Mylną, Obłazkową i Raptawicką, niezwykle interesujący Wąwóz Kraków z jaskinią Smoczą Jamą, malowniczą Halę Stoły a także niezwykle urokliwy Smreczyński Staw.

Jak widać, zdecydowanie warto odwiedzić Kościelisko - zarówno latem, zimą jak i w mniej "gorących" turystycznie okresach roku. Spacer Doliną Kościeliską lub wędrówka na Czerwone Wierchy, następnie pożywny góralski obiad z kwaśnicą, zakąszony oscypkiem, a wieczorem grzaniec lub antałek i góralskie tańce - czy nie brzmi to jak fantastyczny pomysł na weekend lub wakacje? Kościelisko to miejsce łączące uroki Podhala ze spokojem, którego trudno doświadczyć w gwarnym i tłumnym Zakopanem czy Bukowinie, a miejscowe atrakcje i cisza przyciągają rzesze turystów - zarówno młodzieży, studentów, wyczynowych turystów, rodziny z dziećmi jak i emerytów, szukających możliwości obcowania z dziką tatrzańską przyrodą i góralską kulturą w najoryginalniejszym wydaniu.

Jeśli planujesz spędzić tutaj kilka dni zapraszamy na stronę poświęconą noclegom w Kościelisku.