Zawoja

Ta bardzo znana, ceniona miejscowość letniskowa i turystyczna posiadająca wybitne walory klimatyczne oraz krajobrazowe. Stała się niezwykle renomowaną i popularną miejscowością letniskową w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Od tamtej pory bardzo chętnie odwiedzana przez Polaków i turystów zza granicy. Zawoja to również punkt wypadowy dla turystyki w rejonie Babiej Góry, pasma Policy i Jałowca.

Lokalizacja

Zawoja jest najdłuższą wsią w Polsce. Znajduje się w województwie małopolskim, w powiecie suskim, w gminie Zawoja. Jednak najbardziej charakterystyczną cechą pod względem położenia geograficznego jest sąsiedztwo Babiej Góry (1725 m) nad rzeką Skawicą.

Historia miejscowości

Według najstarszych podań Zawoja najprawdopodobniej istniała już pod koniec XVI wieku. Z tą tylko różnicą, że nie pod obecną nazwą, ale jako część wsi Skawicy dokładnie Skawica Górna. Historyczne informacje na jej temat po raz pierwszy pojawiły się w dokumentach w 1646 roku, pod nazwą świeżo osadzoną nazwą Zawoje. Co ciekawe nazwa ma włoskie korzenie, bowiem rodowo wywodzi się z dacko-rumuńskiego słowa zavoiu, które oznacza nic więcej, jak podmokły las rosnący nad urwistym zakolem rzeki, co pokrywa się z rzeczywistością. Pierwotnie nazwa wsi brzmiała Zawój, jednak z czasem ewoluowało i zmieniło ją na Zawoja. Istnieje też wiele legend i podań odnośnie nazwy miejscowości. Jedna z nich wywodzi nazwę wsi od słowa zabój, co związane było ze zbójnikami, których w czasach osadzenia miejscowości nie brakowało. Inna z kolei wskazuje pochodzenie nazwy od zawojów, czyli kobiecych haftowanych chustek, z których wieś słynęła. Jeszcze inna mówi, że nazwa pochodzi od wijącej się, zawijającej, krętej drogi.

Bardzo ważną rolę w rozwoju Zawoi odegrał wiek XIX, kiedy to w centralnej części wsi utworzony został ośrodek produkcji żelaza, którego zadaniem było wspomaganie huty w Makowie. Był to podwójny piec hutniczy oraz młot wodny, tzw. kuźnica. W tym samym czasie w Zawoi Wilcznej działalność rozpoczęły: fabryka zapałek i tartak parowy. Z racji swojego położenia i dostępu do drewna we wsi działały również liczne tartaczki wodne, folusze i młyny. Z czasem Zawoja zaczęła być także postrzegana, jako bardzo atrakcyjna miejscowość letniskowa. Doceniana była zwłaszcza w okresie międzywojennym, kiedy jej rozwojem zajęła się Komisja Klimatyczna. Z jej inicjatywy powstało wiele pensjonatów, w tym zespół willi Polskiej Akademii Umiejętności; muzeum regionalne; zespół folklorystyczny oraz Oddział Babiogórski Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego.

Kręte szlaki- atrkacje miejsocowści

Jako, że Zawoja należy do grona najdłuższych wsi w Polsce odległości pomiędzy poszczególnymi obiektami i punktami widokowymi są spore. Warto zatem przygotować się na długie spacery krętymi ścieżkami lub wygodnie postawić na samochód. Ważniejsze jednak o tego, w jaki sposób się tam dostać jest to, co można w Zawoi zobaczyć.

Na pierwszym miejscu znajduje się Kościół parafialny w Zawoi Centrum pw. św. Klemensa. Został wzniesiony w latach 1757-1759, jednak w roku 1888 dokonano gruntownej przebudowy. Charakterystyczny jest jego wygląd, bowiem geometria kościelnej bryły zdecydowanie odbiega od stereotypowego wizerunku drewnianego kościółka polskiego. Można się tutaj doszukać związków z wzorami niemieckiego i szwajcarskiego drewnianego budownictwa sakralnego. Bardzo dobrze prezentuje się też drewniany budynek Ośrodka Edukacyjnego Babiogórskiego Parku Narodowego - Zawoja Barańcowa, gdzie można obejrzeć ekspozycję muzealną składającą się z części przyrodniczej i etnograficznej, oraz dwa ogrody - Ogród Roślin Babiogórskich tzw. alpinarium, a także Ogród Zmysłów.

Miłośnicy gór znajdą u stóp Babiej Góry Centrum Górskie Korona Ziemi, gdzie można zobaczyć i dotknąć najwyższych szczytów ziemi słuchając przy tym o wyczynach Polaków w górach wysokich. W Sali makietowej Centrum znajduje się olbrzymie makiety wszystkich najwyższych szczytów poszczególnych kontynentów. W ten sposób obok siebie znajdują się: Mount Everest, Kilimadżaro, a tuż za nim Mont Blanc. Nie może zabraknąć także Babiej Góry. Jej interaktywna makieta, nad którą unosi się mgła potęguje wrażenie siły, jaka drzemie w górach. Jest to jedyne takie miejsce w Polsce, a wystarczy jedynie przyjechać do Zawoi odwiedzić „Koronę Ziemi”.

Ciekawym miejscem jest także Skansen PTTK im J. Żaka w Zawoi Markowej na Markowej Roli. Został założony przez Oddział PTTK Ziemi Babiogórskiej w Suchej Beskidzkiej i przedstawia odwiedzającym tradycyjne budownictwo Babiogórców. W skład Skansenu wchodzą trzy zagrody jedno budynkowe - z lat 1900, 1910 i 1802-15, kuźnia, spichlerzyk i kapliczka. Dodatkowo w jednej z chat znajduje się ekspozycja etnograficzna, gdzie wcześniej funkcjonowała, jako dom z kurnym piecem. Skansen jest idealnym przykładem tamtejszego budownictwa z początków ubiegłego stulecia.

Kuchnia i odpoczynek

Z racji swojej wielkości, a właściwie długości Zawoja oferuje liczne możliwości kwaterunku. Hotele, hostele, domki letniskowe i ekskluzywne apartamenty są dostępne dla gości przez cały rok, choć z podziałem na dwa sezony. Wiosną, latem i jesienią dla miłośników spacerów oraz leśnych lub górskich wycieczek, a także zimą dla fanów narciarstwa i snowboardu. Z racji swojego podziału: Zawoja Górna, Zawoja Centrum, Zawoja Przysłop, Zawoja Dolna, Zawoja Mosorne, Zawoja Wełcza, rozciągającego się a odcinku 18 kilometrów można znaleźć odpowiednie miejsce na wypoczynek.

W lokalnych restauracjach można spróbować miejscowej kuchni. W wielu z nich można znaleźć tradycyjne potrawy charakterystyczne dla Zawoi. Pierwszą z nich jest zupa pokrzywowo-jarzynowa z dużą ilością pokrzywy, której tradycja wytwarzania sięga blisko 100 lat. Kolejnym przysmakiem lokalnej kuchni jest Kołacz zawojski, czyli placek drożdżowy nadziewany farszem serowym lub ziemniaczanym, który podobnie, jak poprzednie danie może poszczycić się 100-letnią tradycją wytwarzania. Charakterystyczna dla wsi jest także Bukta z borówkami, czyli kolejny placek drożdżowy tym razem z borówkami. Ostatnia na liście jest Kwasiora na serwatce. Jest to słynna zupa z żuru, serwatki, kapusty kiszonej, której tradycja sięga przeszło 300 lat.

Jeśli planujesz spędzić tutaj kilka dni zapraszamy na stronę poświęconą noclegom w Zawoi.